Είναι η Γιόγκα μια Εναλλακτική Γυμναστική;

Τα τελευταία χρόνια η γιόγκα κερδίζει ολοένα και περισσότερο το κοινό που ασχολείται με τη  φυσική αγωγή, γι’ αυτό και κάποιες φορές την παρομοιάζουν ως ένα είδος εναλλακτικής γυμναστικής. Αλλά είναι η γιόγκα ένα είδος εναλλακτικής γυμναστικής; Ποια είναι η αλήθεια; Σε αυτό το άρθρο μέσω της συγκριτικής μεθόδου εξηγείται γιατί η γιόγκα δεν είναι είδος εναλλακτικής γυμναστικής, αλλά ένα ολιστικό σύστημα που μέσω σωματικών θέσεων και άλλων τεχνικών προωθεί την υγεία σε όλα τα επίπεδα, οδηγώντας τον ασκούμενο στην αυτοπραγμάτωση.(Για περισσότερες πληροφορίες: /ti-einai-i-yoga/ )

Η Γυμναστική στην Ελλάδα

Η γυμναστική ήταν ανέκαθεν τρόπος ζωής για τους Έλληνες. Δεν υπήρχε πόλη στην αρχαία Ελλάδα χωρίς γυμνάσιο, χώρο δηλαδή αποκλειστικά αφιερωμένο στη σωματική άσκηση των πολιτών και οικισμός χωρίς παλαίστρα. Οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν την γυμναστική ως μέσο αγωγής και παιδείας, που προωθούσε τις αξίες και που ήταν αναμφίβολα σύμβολο πολιτισμού.

Στην σύγχρονη εποχή όμως, οι περισσότεροι ασκούμενοι αντιμετωπίζουν την γυμναστική «σώματο-κεντρικά». Επικεντρώνονται δηλαδή γύρω από την δημιουργία «τέλειου» σώματος, αγνοώντας τις αξίες και τα ιδανικά που πρεσβεύει. Η αλήθεια είναι πως η ζωή μας όλη έχει γίνει «σώματο-κεντρική». Ό,τι κάνουμε το κάνουμε πρωτίστως για την ευχαρίστηση του σώματος. Δουλεύουμε, διασκεδάζουμε, κερδίζουμε χρήματα, κοιμόμαστε, τρώμε, χαλαρώνουμε, όλα για το σώμα. Εξαιτίας αυτής της «σωματο -κεντρικής» ζωής και της φαινομενικής συμμετοχής του σώματος κατά την διάρκεια των άσανα (σωματικών θέσεων), θεωρούμε συχνά πως η γιόγκα είναι ένα είδος εναλλακτικής γυμναστικής. Οφείλουμε όμως να κατανοήσουμε πως οι άσανα (σωματικές θέσεις) χρησιμοποιούν το σώμα ως μέσω προς την εσωτερική γαλήνη και όχι ως επίδειξη σωματικών ικανοτήτων. (texnikes-tis-yoga-asanes/)

Αρχικά η επιστήμη της γιόγκα επικεντρώνεται στο φυσικό μας σώμα, το οποίο είναι το πιο απτό από τα πέντε (δείτε εδώ: 5-energiaka-somata/ ) και αυτό με το οποίο είμαστε ως επί το πλείστων εξοικειωμένοι. Οι περισσότεροι μαθητές ξεκινούν γιόγκα είτε επειδή είναι της μόδας ή επειδή νιώθουν το σώμα τους σφιχτό ή αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα υγείας. Οι δύο τελευταίοι λόγοι, είναι αυτό που λέμε: «Το σώμα μας μας μιλάει». Τί σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως το σώμα, μας στέλνει σημάδια ότι κάτι δεν λειτουργεί  αρμονικά. Τα σημάδια αυτά είναι η διάγνωση μιας ασθένειας. Όταν για παράδειγμα υπάρχει μία δυσαρμονία στην λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος,  η αποτελεσματικότητα του νευρικού συστήματος επηρεάζεται, καταλήγοντας έτσι σε μορφή ασθένειας στο φυσικό σώμα˙  εδώ είναι λοιπόν που έρχεται ο ρόλος της Γιόγκα, όπου μέσω των διάφορων τεχνικών, διατηρεί τις σωματικές λειτουργίες σε ισορροπία. Το αποτέλεσμα είναι ένα υγιές σώμα. Ένας πολύ σημαντικός λόγος για να ξεκινήσετε γιόγκα.

Οι άσανα – θέσεις της γιόγκα (texnikes-tis-yoga-asanes/ ) θεωρούνται λανθασμένα από πολλούς γυμναστικές ασκήσεις. Υπάρχουν αρκετές διαφορές ανάμεσα στη γυμναστική και στις θέσεις Γιόγκα (άσανα). Οι γιόγκα άσανα επιμηκύνουν  και ενδυναμώνουν τη σπονδυλική στήλη, η οποία παρέχει την δομική υποστήριξη στο σώμα μας, προστατεύει το κεντρικό νευρικό μας σύστημα και ελέγχει το σύνολο των κινήσεων μας. Μέσω των θέσεων γιόγκα οι μύες τονώνονται, αποκτώντας συγχρόνως ελαστικότητα, τα κόκκαλα δυναμώνουν, λόγω της καλής απορρόφησης ασβεστίου και οι αρθρώσεις αποκτούν ευλυγισία. Έτσι αρχίζουμε να νιώθουμε το σώμα μας πιο ευκίνητο. Επιπλέον οι γιόγκα άσανα είναι σχεδιασμένες με τέτοιον τρόπο ώστε να επιδρούν στους ενδοκρινείς αδένες και στα εσωτερικά όργανα, κυρίως μέσω της καλύτερης αιμάτωσης των περιοχών αυτών. Έτσι το σώμα μας διατηρείται δυνατό και υγιές.

Λόγοι που η Γιόγκα θεωρείται είδος εναλλακτικής Γυμναστικής

Παρόλα αυτά στις μέρες μας η γιόγκα θεωρείται ένα είδος εναλλακτικής γυμναστικής αφενός μεν λόγω των διάφορων ειδών-στυλ που έχουν δημιουργηθεί, αφετέρου δε εξαιτίας του φαινομένου των «κοινωνικών δικτύων». Ο σημερινός τρόπος ζωής, όπου ο χρόνος είναι περιορισμένος και μεταφράζεται σε χρήμα, επιτάσσει το fast – training (45’ – 50’) στα γυμναστήρια. Αυτό σε συνδυασμό με την δημοτικότητα της γιόγκα, οδήγησε από τη μία τα γυμναστήρια να εντάξουν τη γιόγκα στα προγράμματά τους και από την άλλη «ανάγκασε» τα στυλ της γιόγκα να προσαρμοστούν στο «fast – training» (45’-  50’) ώστε αμφότεροι να εξυπηρετούν την απαιτητική – περιορισμένη χρονικά – καθημερινότητα των ασκούμενων. Ένας ασυνείδητος «συμβιβασμός» που κάποιες φορές προσεγγίζει τη γιόγκα «σώματο-κεντρικά» και όχι ολιστικά, αφού δεν υπάρχει ο αντίστοιχος χρόνος. Έπειτα υπάρχει η έξαρση του φαινομένου των «κοινωνικών δικτύων». Η τάση της εποχής ωθεί πολλούς από τους χρήστες των κοινωνικών δικτύων, που ασχολούνται με τη γιόγκα, να προωθούν κυρίως τις άσανα (σωματικές θέσεις) και όχι και τα υπόλοιπα στάδια που οδηγούν στη γιόγκα (τεχνικές αναπνοών, διαλογισμός). Το φαινόμενο αυτό περνάει, τις περισσότερες φορές ακούσια, ένα μήνυμα επίδειξης σωματικών ικανοτήτων, δημιουργώντας υποσυνείδητη εντύπωση στο κοινό πως η γιόγκα είναι «σώματο-κεντρική», άρα ένα είδος εναλλακτικής γυμναστικής που κάνει το σώμα ευλύγιστο.

Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Οι σωματικές θέσεις της γιόγκα (άσανα) δεν είναι γυμναστικές ασκήσεις, αλλά τεχνικές που τοποθετούν το σώμα σε συγκεκριμένες στάσεις οι οποίες καλλιεργούν επίγνωση, αυξάνουν την συγκέντρωση και προετοιμάζουν τους ασκούμενους για διαλογισμό. Οι απαιτητικές σωματικές θέσεις της γιόγκα, όπου το σώμα κάποιες φορές μοιάζει δεμένο κόμπο, σχεδιάστηκαν από τους Rishis (σοφούς) ως μέσο για αυτό-επίγνωση και όχι για αυτό-επίδειξη. Παρατηρήσετε για παράδειγμα τη στάση του σώματος σας όταν είστε στεναχωρημένοι. Το σώμα –ασυνείδητα– είναι πιο μαζεμένο, καμπουριασμένο, σφιχτό, ενώ όταν είστε χαρούμενοι το σώμα είναι πιο ευθυτενές. Το ακριβώς ανάποδο αυτού είναι η επιστήμη της asana, όπου συνειδητά βάζουμε το σώμα μας σε συγκεκριμένες στάσεις για να ανυψώσουμε την επίγνωσή μας.

Οφείλουμε επίσης να κατανοήσουμε πως αντίθετα με τις γυμναστικές ασκήσεις, οι άσανα (σωματικές θέσεις) χρειάζεται να προσεγγίζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι άνετες και να προσφέρουν ευεξία. Αν δεν γίνεται αυτό τότε οι άσανα θα παραμένουν «σώματο-κεντρικές» και το ταξίδι προς την αυτοπραγμάτωση είτε θα καθυστερήσει ή δεν θα έρθει ποτέ.

Παρακάτω υπάρχουν κάποιες από τις βασικές διαφορές μεταξύ γιόγκα και γυμναστικής οι οποίες στηρίζονται σε υποθέσεις εργασίας και όχι σε θεωρίες.

Παρατηρώντας τις παραπάνω στήλες μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε σε ποια από τις δύο εννοείται ο ορισμός της άσανα, που κατά τον Πατάντζαλι είναι σταθερή και άνετη (yogasutra 2.46). Εύλογα κάποιοι θα αναρωτιέστε: «Μα καλά πως θα πετύχω αυτό το αίσθημα άνεσης και σταθερότητας μέσα στην θέση»; Η απάντηση είναι απλή: Παρατηρώντας πως αντιδρά το σώμα σας μέσα στη άσανα. Παρατηρήστε πως ανεβάζετε και πως κατεβάζετε το χέρι σας, πως κάμπτετε την σπονδυλική σας στήλη, πως στρίβετε τον αυχένα σας, παρατηρήστε την κίνηση των εντέρων σας και όποια άλλη δράση κάνει το σώμα σας κατά τη διάρκεια της άσανα.

Παρατηρώντας τις κινήσεις αποκτάτε αυτόματα επίγνωση των κινήσεων και είστε συνειδητοί για ό,τι συμβαίνει. Έτσι σιγά σιγά νοιώθετε την θέση άνετη και σταθερή, αισθάνεστε  ευχάριστα μέσα στην στάση, δίχως μυϊκές εντάσεις ή σπασμούς. Αναγνωρίζετε πως μπορείτε να παραμείνετε στη θέση για μεγάλο χρονικό διάστημα, δίχως να σας «ενοχλεί» το σώμα σας πια. Όσο πιο άνετα και σταθερά νιώθετε μέσα στην θέση τόσο πιο κοντά έρχεστε στον πραγματικό σας εαυτό και από εδώ ξεκινάει η γιόγκα.

Συνοψίζοντας τα παραπάνω είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί πως είναι σεβαστό και αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε ασκούμενου αν θα επιλέξει να χρησιμοποιήσει τη γιόγκα «σώματο-κεντρικά» ή ολιστικά. Οφείλει όμως να γνωρίζει την διαφορά. Άλλωστε οι άσανα είναι η αρχή του ταξιδιού και όπως λέει και ο σοφός λαός μας: «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός».

Να είστε καλά.

Καλό ταξίδι ό,τι και αν επιλέξετε